Hodiaŭa datreveno: 50 jaroj ekde la spaca flugo de Gagarin

La 12-an de aprilo de 1961, Jurij Alekseeviĉ Gagarin unuafoje ĉirkaŭiris la Teron unufoje, en la kosmoŝipo Vostok.

Jen artikolo pri la afero kaj pri Gagarin, far Grigorij Arosev, en la blogo La Balta Ondo (aperinta unue en La Ondo de Esperanto):
► Ligilo.

► Kaj jen videaĵo:

20-a datreveno de mia edziĝo

Tiu bildo estis kaptita 20 jarojn antaŭe.
Hodiaŭ mia edzino kaj mi celebras la dudekjaran datrevenon de nia geedziĝo.

Zamenhofa tago por donaci esperantajn librojn

Mi ĵus alvenis el la Publika Biblioteko "Piloto" de Medellín, al kiu mi donacis naŭ librojn pri Esperanto kaj pri Zamenhof, kelkaj el ili estas en la hispana lingvo kaj kelkaj en Esperanto. Inter ili: PIV 1987, poŝvortaro hispana-Esperanto, eta biografio de Zamenhof en la hispana, kaj biografio de Zamenhof en Esperanto far Marjorie Boulton.

Mi pensas ke tio estas bona ageto por celebri la naskiĝdatrevenon de L. L. Zamenhof. Krome, tio kreas spacon en mia biblioteko por enmeti la PIV-on 2005 kaj la PoMEG-on de Bertilo Wennergren, kiujn mi atingis dum la lastaj monatoj, libroj kiuj devis —ĝis hodiaŭ— "loĝi" en tirkesto.

Ducentjariĝo de la sendependiĝo de Kolombio

Hodiaŭ estas la oficiala tago kiam oni festas la 200-jaran datrevenon de la kolombia sendependiĝo disde Hispanio. Tiu ĉi dato estas kelkgrade simbola, ĉar vere la sendpendiĝo disde la hispana regado estis longa kampanjo kiu komenciĝis per movadoj kaj deklaroj en diversaj lokoj de la lando antaŭ la tumulto de la 20-a de julio de 1810 en Bogoto, kaj kiu daŭris per bataloj ĝis 1819, kiam okazis la definitiva venko en la Batalo de Bojakao
Hodiaŭ oni celebras en la tuta Kolombio per prelegoj, paradoj, koncertoj, televidprogramoj, k.t.p.

Lasero, 50-jara !

Dum tiuj ĉi tagoj fizikistoj rimarikigas la 50-jariĝon de la Lasero, kies unua funkcianta ekzemplo estis konstruita far Theodore H. Maiman, kaj ekfunkciigita la 16-an de majo de 1960.

Nia amiko fizikisto Behrouz Soroushian (konata per la bona blogo Beĉjo) rimarkigis en mesaĝo de la forumo per-esperanto-bazascienco, pri irana sciencisto, Ali Javan, kiu ankaŭ en 1960 konstruis la unuan laseron kiu uzis gasojn kiel stimulita fonto (tiu de Maiman uzis solidon).

Jen kelkaj priaj ligiloj (al anglalingva enhavo):

Raporteto de la 6-a de aŭgusto, 1960, en la revuo Nature:
www.nature.com/nature/journal/v187/n4736/pdf/187493a0.pdf

Speciala numero de la revuo physicsworld:
http://www.laserfest.org/news/pw0510.pdf

Pli specife pri la 50-jariĝo:
www.50-years-laser.com/50-years.html
www.laserfest.org

Hodiaŭ, mia naskiĝdatreveno

Hodiaŭ estas mia naskiĝdatreveno.

Forgesita datreveno !

La pasintan 28an de Novembro mi forgesis skribi blogafiŝon por celebri akurate la 5-jaran datrevenon de tiu ĉi blogo, kiel mi faris plurfoje kiam tiudate plenumiĝis nova jaro. Ja, la 28an de Novembro de la jaro 2004 mi komencis mian blogadon per simpla salutmesaĝo. Kiam mi pensas pri tempopaso, mi opinias ke kiam ni pensas pri tiuj jaroj nur kiel plimalpli abstraktaj nombroj —kiel kutime ni faras— ni ne bone perceptas la daŭron. Kaj mi pensas ke tial estas utile, por plenpercepti la signifon de iu daŭro, kompari tiun daŭron kun fenomenoj aŭ procezoj kiuj estas konataj far ni, kompreneble, je skalo akorda kun la pritemata daŭro-tempo. Do, ekzemple, por la ĝisnuna daŭro de mia blogo, imagi ke iu naskiĝis la tagon kiam mi komencis blogi, ŝi estus hodiaŭ infanino 5-jara. Signifa aĝo tiu de mia blogo :)

Datreveno morgaŭa: 45 jarojn ekde eliro de Mariner 4a

La 28an de Novembro de 1964 okazis la lanĉon de la usona sondilo Mariner 4a, kiu atingis mejloŝtonon en la kosma esplorado kiam, la 14an de julio de 1965, sukcese alproksimiĝis ĝis malpli ol dek mil kilometroj de la surfaco de la planedo Marso, pri kiu atingis fotojn kaj diversajn mezurojn per registriloj (i. a.: magnetometro, kaptiloj por pulvoro kaj plasmo, teleskopo por kosma radiado, jonigo-ĉambro, kaj Geiger-mezurilo).

Kvankam ankaŭ la tiama Sovetunio sendis sondilojn cele al Marso (sondiloj "Марс" (Mars)) ekde 1960, neniu el ili sukcesis atingi tian proksimecon.

Tamen, Mariner 4a nur alproksimiĝis al la planedo. La unua sondilo kiu orbitis Marson estis Mariner 9a, lanĉita la 30an de majo de 1971.
La unua sondilo kiu suriĝis milde en la surfacon de Marso estis Viking 1a, la 20an de junio de 1976, lanĉita la 20an de Aŭgusto de 1975. Kvin jarojn antaŭe —kaj 38 jarojn antaŭ hodiaŭ— la 27an de Novembro de 1971, la sovetunia Mars 2a estis klopodanta fari suriĝon tian, sed frakasiĝis kontraŭsurfacen je 6 km/s.
Kaj la unua sondilo kiu trairis sur la surfaco de Marso estis Sojourner (Misio "Mars Pathfinder"), lanĉita la 4an de Decembro de 1996.

Hodiaŭ en Kolombio: Tago de sendependiĝo

Hodiaŭa datreveno: Kroĉiĝo Apollo-Sojuz

La 17an de julio, 34 jarojn antaŭe, okazis la eksperimenta kroĉiĝo aŭ kunligo inter kosmoŝipoj usona kaj sovetunia. Tiu unua projekto inter Usono kaj Sovetunio en kosmo-esplorado, post tri jaroj da planado, intertraktado kaj pretigo, atingis la kroĉiĝon en la kosmo —225km super la tero— inter kosmoŝipoj Apollo 18a kaj Sojuz 19a.
La afero komenciĝis meze de 1972, kiam la tiama usona prezidento Richard Nixon vizitis Sovetunion kaj subskribis kun la tiea registaro certigon de la interkonsento por kunlaborado pri la kosma esplorado kun pacaj celoj.
La kosmoŝipoj daŭris ligitaj 47 horojn (julio 17a-19a) dum okazis komunaj eksperimentoj kaj translokigo de homoj kaj materialoj tien kaj reen inter la du.
La ŝipanaro de Apollo 18a estis: Thomas P. Stafford, Vance D. Brand kaj Donald K. Slayton; ili alteriĝis en la Pacifika oceano la 24an de julio, dum ilia 136a orbitiro.
La ŝipanaro de Sojuz 19a estis: Aleksej Leonov kaj Valerij Kubasov; ili alteriĝis la 21an de julio, post 96 orbitiroj.

Tiu sukcesa eksperimento, kiu rigardita surface povas ŝajni simpla (kvankam vere ĝi estas komplika kaj estis detale planita) estis unua provo de teknikoj kaj taskoj fundamentaj por la nunaj kaj estontaj kunlaboradoj en internaciaj kosmostacioj. Ĝuste hodiaŭ okazis simila kroĉiĝo inter la kosmopramo Endeavour kaj la nuntempa Internacia Kosmostacio.

Fontoj de la bildoj:

• Ŝipanaroj: Bulteno de la jaro 1975 de la kompanio Rockwell International, kontraktinto kun NASA por disvolvi kaj fabriki la kosmoŝipon Apollo kaj la kroĉilan sistemon.
• Kroĉila sistemo: Gatland, K. The Illustrated Encyclopedia of Space Technology. Salamander Books Ltd. 1981, paĝo 194.

Hodiaŭa datreveno: Falo de kosmostacio Skylab

Tridek jarojn antaŭe, la 11an de julio de 1979, la kosmostacio Skylab falis teren.
La kosmostacio estis lanĉita en orbiton la 14an de majo de 1973. Pri sia falo en la teron oni atendis ke eble inter 20 kaj 25 tunoj da maso el la stacio verŝajne supervivos la varmiĝon enatmosferan kaj frapos la teran surfacon, en pecoj eĉ de proksimume 2500 kilogramoj. Tiaj atendoj produktis internacian publikan intereson pri kie falos la pecoj, kaj pri la ŝanco ke iuj homoj estu trafataj far unu peco. Trankvilige, Skylab disrompiĝis kaj falis teren en duŝejo de pecoj super la Hindia Oceano kaj Aŭstralio. Feliĉe ne ekestis viktimoj, malgraŭ ke en Aŭstralio, proksime al Rawlinna (885km oriente de Perth), oni trovis cilindran pecon minace grandan (longo = 1.8m, diametro = 0.9m, pezo = 500kg).¹

1. Gatland, K. The Illustrated Encyclopedia of Space Technology. Salamander Books Ltd. 1981, paĝo 181.

Hodiaŭa datreveno en la fiziko

La 10an de julio, 89 jarojn antaŭe, naskiĝis fizikisto Owen Chamberlain, kiu —kune kun Emilio G. Segrè— ricevis la Nobel Premion pri Fiziko en 1959 pro la eltrovo de antiprotono.

La eltrovo estis raportita en artikolo titolita: "Observation of antiprotons" en la eldono de la 1a de novembro de 1955 de la revuo Physical Review Letters. La artikolon verkis Owen Chamberlain, Emilio Segrè, Clyde Wiegand, kaj Thomas Ypsilantis, membroj de la tiama Laboratorio pri Radiado de la Universitato de Kalifornio ĉe Berkeley (Usono).

Owen Chamberlain mortis la 28an de februaro de 2006.

15a de majo: 150 jaroj de Pierre Curie

Hodiaŭ, 15^a de majo, estas datreveno de la nasko de sciencisto Pierre Curie, kio okazis en Parizo (Francio) en 1859. Li estis unu el la fondintoj de moderna fiziko.
Liaj esploroj, kaj kune kun lia frato Jacques, jam estis alportintaj gravajn rezultojn —ekzemple pri varmo-ondoj, pri kristaloj (piezoelektro) kaj la "Leĝon de Curie" en magnetismo— antaŭ lia edziĝo al Maria Skłodowska^[1] en 1895.
Kune, la geedzoj Curie eltrovis Polonion kaj Radiumon dum esplorado pri radioaktiveco. Kun Henri Becquerel, la geedza paro estis la nobelpremiitoj pri Fiziko en 1903.
Tragedie, Pierre Curie estis frapita far ĉaro en Parizo (strato "Dauphine") kaj li tial mortis la 19an de aprilo de 1906.

[1] Poste: Maria Skłodowska-Curie, Maria Curie, aŭ Marie Curie.

Temrilatitaj ligiloj en tiu ĉi blogo:

• Antaŭa blogskribaĵo pri Marie Curie en 20051107.
• Antaŭa blogskribaĵo pri Henri Becquerel en 20051214.

Bildŝercoj

Nun mi blogas iom pri bildŝercoj aŭ komiksoj, ĉar mi eksciis ke morgaŭ —5a de majo— estos la "Tago de bildŝercistoj", almenaŭ laŭ usonaj informofontoj. Mi ne scias ĉu tiu dato estas celebrata en aliaj landoj.
Jen bildstrio farita de usona S-ro Ken Montone en 1958:

Vere mi ŝatas, amas, tiun arton de bildŝercoj, komiksoj, karikaturoj kaj similaj. Kiel infano mi komencis ĝui la desegnitajn spritaĵojn kaj ridigaĵojn, kaj en mia fantazio mi deziris esti bildŝercisto. Poste tiun deziron helpis televida serio el usono kies ĉefrolulo estis unu el tiuj artistoj, junulo kiu loĝis apud la maro, ... multaj belaj amikinoj, ... ktp. Li vivis enviindan vivon.
Eĉ kiam mi estis adoleskaĝa, mi studis tiun desegnoarton pere de perpoŝta kurso de tiama usona lernejo kun la nomo "Continental Schools".
Bone, mi iomete desegnas "pupetojn", sed ne fariĝis tiu artisto imagita far la tiama infano.
Jen amuziva bildstrio far usona S-ro Virgil Partch, ankaŭ de 1958:

Jen kelkaj ligiloj al anglalingvaj blogeroj pri "la tago":
[-1-] [-2-] [-3-] [-4-] [-5-]

Batman 70-jara

La unua de Majo de 1939 ekdisvendiĝis, en usonaj magazinvendejoj, la 27a numero de "Detective Comics", magazino en kiu aperis unuafoje nova kontraŭkrimulo kies nomo estis the Bat-Man, poste Batman, ĉi tiu bildstria heroo estis tre sukcesa ekde tiam.

Bugs' Bunny 71-jara en filmoj

Walt Disney superregis la usonan animacian arenon dum la 1930a jardeko. Multaj klopodis imiti lin, sed neniu atingis tiam lian artan kaj financan sukceson.
La ateliero Warner Brothers [WB] havis unue grupon de desegnistoj kiuj antaŭe laboris kun Disney, kaj emis lin imiti. Sed poste tiu grupo eliris kaj "nova sango" ekprenis sian propran stilon distingeblan. La filmoj de la nova ateliero estis amuzivaj en maniero malsimila al tiuj de Disney.
La 30an de aprilo de 1938, WB montris publike surekrane mallongan filmon kie aperas, kiel unua fojo, la kunikleto Bugs' Bunny.
La apostrofo en la anglalingva nomo signifas posedon, apartenon, do: "la kunukleto DE Bugs", kaj "Bugs" estis kromnomo per kiu oni konis al Ben Hardaway (Ben “Bugs” Hardaway), animaciisto kaj skribisto, kiu reĝisoris la filmon.

Ligilo: Pri la filmo en la anglalingva Vikipedio.

Porky's Hare Hunt

Tri hodiaŭaj datrevenoj

Nomo de Ameriko:
La 25an de aprilo de la jaro 1507, estis eldonita la verko Cosmographiae Introductio, far la germana mapdesegnisto Martin Waldseemuller [proks: 1470 - 1517], kie li —ne scianta pri Kristoforo Kolumbo— proponis la nomon "Ameriko" (aŭ "Amerigo") por nia kontinento, memore al Amerigo Vespucci.

Naskiĝo de Guglielmo Marconi:
La 25an de aprilo de la jaro 1874 naskiĝis tiu inventisto de la radia komunikado. Li mortis en 1937.

Ekfunkciado de la Kosmoteleskopo Hubble:
La 25an de aprilo de la jaro 1990 ekfunkciis tiu mirinda astronomia ilo.

Kalkultabeloj komputilaj fariĝas 30-jaraj

La jaron 1979 ni povas konsideri kiel la naskojaro de la perkomputilaj kalkultabeloj (aŭ "tabelkalkuliloj" laŭ la Vikipedio nune), el kiuj la plimulto el homoj eble konas nur Excel-on de Mikrosofto. Tiujare, s-ro Dan Bricklin, prezentis publike kaj ekdisvendis sian programon VisiCalc.
Mi ne memoras se mi mem uzis tiun programon, sed mi ja uzis, en mia laborejo, unu el la unuaj "filoj" de VisiCalc kies nomo estis Multiplan. Poste alvenis Excel en ĉiujn oficejojn.

Vi povas legi (anglalingve) pri tiu historio en la retejo de s-ro Dan Bricklin mem:
http://danbricklin.com
Kiam oni parolas pri "X estis la unua ..." preskaŭ, ĉiam ekaperas disputo kaj diskuto pri ĉu vere "X" estis la unua?. Do, en kiu senco VisiCalc estis la unua komputila kalkultabelo? pri tio vi povas legi klarigon en sekcio de tiu retejo:
Was VisiCalc the "first" spreadsheet?

Morgaŭaj datrevenoj: García Márquez kaj Tereŝkova

Hodiaŭ mi volas memorigi la legantojn pri tio ĉi: Morgaŭ, 6-a de marto, estos la naska datrevenoj de du famuloj: La kolombia skribisto Gabriel García Márquez (Nobel-premiito en 1982) fariĝos 82-jara (aliuloj dirus ke 81-jara, sed nun sajnas pli vere ke li naskiĝis en 1927). La rusia Valentina Tereŝkova (la unua virino kosmonaŭto en 1963) fariĝos 72-jara.

Naskotagaj datrevenoj de Von Neumann kaj Eddington

Daŭrigante pri datrevenoj de famaj sciencistoj, hodiaŭ mi blogas por rememori ke la 28an de Decembro, 105 jarojn antaŭe, naskiĝis John von Neumann, kaj en sama dato, 126 jarojn antaŭe, Arthur Eddington.

En sama dato de 2005 mi blogis pri Von Neumann, jen: [Ligilo]