2015-09-12

La venezuela registaro serĉante propekajn kaprojn

(Tradukaĵo el artikolo originale publikigita en angla lingvo far The Economist. )

La rilatoj inter Venezuelo, en radikalaj socialismaj manoj ekde la turno de la jarcento, kaj ĝia aperte pro-usona najbaro, Kolombio, ofte estis vagema kaj kelkfoje, laŭlitere eksploda. En 2007 la unua sekcio de gasodukto interliganta la du landojn estis inaŭgurita, meze de varma retoriko pri renovigita amikeco. Tamen, en julio ĝi disrompiĝis, ŝajne pro manko de bontenado, kaj duflankaj streĉiĝoj de alia speco baldaŭ ekflamis.

Antaŭaj krizoj kaŭzis la sendon de venezuelaj tankoj al la landlimo, kaj plendoj far la kolombia registaro ke maldekstremaj ribelaj batalantoj estis gastigitaj en la apuda lando. Tamen la nuna disputo estas havante aparte teruran efikon sur ordinaraj homoj, kaj ĝi faras ŝercon el la klopodoj de Juan Manuel Santos, kolombia prezidento, fliki barilojn kun lia venezuela samrangulo Nicolás Maduro.

La 9-an de aŭgusto, Sro Maduro fermis la limtransirejojn kiuj konektas la venezuelan subŝtaton Táchira kun apuda departemento de Kolombio, Nordo de Santander. Li diris ke la celo estis halti kolombiajn kontrabandistojn kiujn li kulpigas pri la manĝo-mankegon en sia lando. (Estus pli proksime al la vero diri ke tiuj kontrabandistoj prosperas en partnerado kun la venezuela Nacia Gvardio.)

Plagita de ekonomiaj tragedioj, inkludante plonĝon en enspezoj el oleo, kaj ŝajne serĉante oportunajn propekajn kaprojn, la venezuela ĉefo deklaris krizostaton en kvin komunumoj kiuj limas kun Kolombio. (Alia ok estis poste aldonitaj.) Li ankaŭ ordonis al sia polico kaj Nacigvardio komenci deporti kolombianojn vivantajn "kontraŭleĝe" en Venezuelo. La humoro mallumiĝis ĉi-semajne kiam Venezuelo fermis ankoraŭ plian liman lokon, ĉi tiu inter la subŝtato Zulia kaj la departemento Guajira en Kolombio.

Laŭ la Unuiĝintaj Nacioj, preskaŭ 1.500 kolombianoj estis deportitaj dum la tempo de du semajnoj kaj pli ol 18.600 aliaj fuĝis reen al sia hejmlando propravole. Eĉ kiam la oficiala deportadoj kvietiĝis, la paniko inter kolombianoj vivantaj en la venezuela flanko de la limo restis. Multaj vadis tra la rivero Táchira kun posedaĵoj ligitaj sur siaj sultroj. Pli ol 3.400 homoj amasiĝis en 21 gastejoj en la kolombia urbo Cúcuta.

Kolombio estas kolerega, dirante ke Venezuelo kreis humanitaran krizon. Ĉe UN kaj la Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj, ĝi denuncis lian najbaron pro persekuti al ĝiaj civitanoj kaj provi kulpigi aliajn pri sia ekonomia nekompetenteco. Tiu lasta akuzo povas esti bone fondita; S-ro Maduro havas ĉiujn kialojn por distri la opinion antaŭ la balotelektoj en decembro kiujn siaj socialistoj povas perdi.

Tamen selekti lukton kun Kolombio povas kontraŭtrafi sur S-ron Maduron, laŭ Maria Teresa Belandria, profesorino pri internacia juro ĉe la Centra Universitato de Venezuelo. Proksimume 5m el la 30m da homoj en Venezuela estas de kolombia deveno kaj multaj estas registritaj por voĉdoni. Tio estas en parto danke al politika truko far la fajra antaŭulo de S-ro Maduro, Hugo Chávez, nomita "Misio Identeco" en 2003; ĝi temis pri doni milojn da provizoraj venezuelaj identecaj paperoj al enmigrintoj kun la espero kreai dankeman novan balotan distrikton.

Eĉ antaŭ ol S-ro Maduro turnis sian koleron sur ilin, multaj kolombianoj en Venezuelo sentis sin seniluziigitaj pro la penado ĉe ilia gastiganta lando kaj fervoraj por reveni hejmlanden. Ĉe la kolombia konsulejo en Karakaso, estis longa atendovico de kolombianoj akirantaj la paperojn kiujn ili bezonas por reiri. Ili ne estas tuj tuŝitaj de elpeloj ĉe la landlima regiono, tamen prepariĝi por reiri hejmen ŝajnas saĝe.

Kelkaj pasigis plejparton de sia vivo en Venezuelo, kiu altiris migrantojn kiam ĝia ekonomio estis sana. Omaira, 67-jaraĝa hejm-servistino en Karakaso, diris ke ŝi transloĝiĝis al Venezuelo pli ol 50 jaroj antaŭe por gajni salajron en forta valuto. La nuna krizo metis finon al tiu profito; dum la lastaj 12 monatoj, la valoro de la venezuela Bolívar plonĝis pli ol 90% kontraŭ la kolombia peso en la nigra merkato.

Kolombio scias ke Omaira ne estas sola en ŝia hejmsopiro. La registaro de S-ro Santos opinias ke se, kiel atendite, la nuna konflikto daŭras ĝis la fino de la jaro, tiom multaj kiel 500.000 kolombianoj povos reveni el Venezuelo.

S-ro Santos kaj Sro Maduro komence diris ke ili pretas diskuti manierojn lozigi la streĉiĝon; sed tio estis antaŭ la lastatempa landlima fermaĵo de la 7-an de septembro. "Kiam ni malfermis la pordon al dialogo, Venezuelo respondis fermante la limon eĉ pli," sakris la kolombia ĉefo.

Etiquetas: ,

2015-07-13

Artefarita Intelekto estas la asimptoto de Komputado



Artefarita Intelekto estas la asimptoto de Komputado.

Etiquetas: ,

2015-06-09

Intervjuo kun Chuck Smith de Duolingo

S-ro "Evildea" intervjuas s-ron Chuck Smith pri la unua Esperanto-kurso en Duolingo:

Etiquetas: , ,

2015-06-07

Pri la unua

La paĉjo en la hospitalo, atendante ke sia edzino naskas bebon.
Tuj kiam li estis informita pri la sukcesa nasko, li prenis sian fotilon por fari fotojn de la novnaskito: sia filo sola, sia filo kun la patrino, sia filo kun la kuracisto, kun la anestezisto, kun la flegistoj ...
Flegistino diras al la patro:
—Mi vidas vin tre ekscitita. Ĉu via unua filo?
—Ne, li respondas, mia unua fotilo.

Etiquetas: , ,

2015-03-15

Letero de la Eksprezidento Álvaro Uribe Vélez al la kolombia Prokuroro1

La jena letero estas respondo far la kolombia eksprezidento Álvaro Uribe Vélez (maldekstre en la bildo) al letero sendita far la kolombia Prokuroro Alejandro Ordóñez Maldonado (dekstre en la bildo), pri la tiel nomata "pacprocezo" puŝata de la nuna kolombia prezidento, Juan Manuel Santos. Mi decidis traduki la leteron el la hispana lingvo en Esperanton, por helpi ke kelkaj eksterlandanoj komprenu la realon, anstataŭ la bildon ŝajnigita far la kolombia registaro, ke "ĉio iras bone kun la pacprocezo".
Siaflanke, la Prokuroro, post kunsido kun la prezidento J.M. Santos ankaŭ esprimis sian maltrankvilon pri kelkaj temoj de la tiel nomata "pacprocezo": [videaĵo en la hispana lingvo]
Continuaré defendiendo los derechos de las víctimas y ordenamiento jurídico en el proceso de paz"

La hispanlingvan originalon de la letero, publikigita la 15-an de Marto de 2015, vi trovas en la retejo de la partio Demokrata Centro:
1 Konvena klarigo:
Laŭ la PIV "Prokuroro" estas tiu kiu akuzas en la nomo de la Ŝtato. Tiu funkciulo en Kolombio estas nomata "Fiscal" ĉi tie temas pri kontraŭa koncepto: En Kolombio, la Oficejo de la Ĝenerala Prokuroro estas la ento kiu reprezentas la civitanojn antaŭ la Ŝtato. Ĝi estas la plej alta korpo de la Publika Ministerio ankaŭ formita de la Popol-defendanto kaj la Ombudsmano. La Oficejo havas administrajn, financajn kaj buĝetajn aŭtonomecojn sub la nacia buĝeto. Estas ĝia tasko certigi la taŭgan funkciadon de la devoj konfiditaj de la Konstitucio kaj la Leĝo al la ŝtataj funkciuloj.


Doktoro
Alejandro Ordóñez Maldonado
Ĝenerala Nacia Prokuroro
Respektita S-ro Prokuroro:
Mi volas danki al vi la leteron de la 11-a de marto kaj sendi al vi kelkajn komentojn pri la procezo kiu nuntempe divolviĝas en Havano inter la Nacia Registaro kaj narkotaĵoŝakranta terorisma grupo. Ĉi tiuj komencaj komentoj estos periode kompletigitaj far studgrupo de la la partio Demokrata Centro, al kiuj apartenas, inter aliaj, la direktoro de la partio D-ro Oscar Ivan Zuluaga, la kunordiganto de Internaciaj Aferoj D-ro Carlos Holmes Trujillo, la senatano Alfredo Rangel kaj la iama komisiito pri paco D-ro Luis Carlos Restrepo.
Ekde la komenco de ĉi tiu regado ni prezentis niajn zorgojn pri la malbonigo de la sekureco, kiu havas inter ĝiaj kaŭzoj la ĉeson de la prezidanta devontigo, la senkuraĝigo de la Armitaj Fortoj kaj la malfido de la civitanaro. Ambaŭ: la leĝaj normoj aprobitaj samkiel la oficiala politika diskurso kiu egaligis la Armitajn Fortojn al la terorismo, metante ilin ambaŭ en la kategorion de aktoroj en la konflikto. El tio naskiĝas la eraro konsideri tiel valide ke la terorismo forkaptu aŭ murdu soldaton aŭ policanon kiel ke ĉi-lastaj, reprezentantoj de la Ŝtato, okazigu la kapton aŭ la laŭleĝan homperdon de teroristo. Ni esprimis ke la juĝaj solvoj por soldatoj kaj policanoj ne devas dependi de interkonsentoj en Havano. Ni proponis tribunalojn por revizion de verdiktoj kaj ni studas plian instancon kun profito de kondiĉigita libereco. Niaj Armitaj Fortoj estis daŭre profesiaj elementoj de demokratio, kiuj ne povas esti egaligitaj al armeoj kiuj servis al diktatorecoj por alfronti liberecemajn insurekciojn. Dum la celo de terorismo estas la krimo, malgraŭ ke iuj nomu ĝin "rajto al ribelo", la tasko de la Armitaj Fortoj estas la sekureco, en kies plenumo ili montris decidiĝon por puni iun el siaj membroj kiu malobservis la leĝon.
Krimo estas pli potenca hodiaŭ ol kvin jarojn antaŭe, ĝi reakiris politikan proparolon kaj kapablon por krima agado. Ĝi ankaŭ pliperfektigis siajn praktikojn; ekzistas malpli da aŭto-bomboj kaj forestas la spektaklecaj kidnapoj, tamen ekzistas pli da mon-truddevigo kun selektivaj eksplodaĵoj.
La civitanaj retoj por subteno al sekureco estis eliminitaj kaj kreskas la nombro da civitanoj kiuj ne trovinte subtenon far la Ŝtato, ne denuncas la deliktulon kaj preferas pagi la (t. n.) "vakcinon" kaj obei la teroristan ordonon, ekzemple, planti kokaon anstataŭ oleopalmon. Spite de la koalicio inter la gerilistaro kaj krimaj fibandoj, ĉi-lastaj estas prezentataj kvazaŭ paramilitaj aŭ memdefendantoj en iuj areoj de la lando.
Ni akceptas, ke la homa bazo de terorismaj grupoj, jam resocianigita ne iru en malliberejon kaj al ĝi oni rekonu la rajton de politika elekteblo. Ni insistas, ke la ĉefoj respondecaj pri malhumanaĵoj devas iri en malliberejon, kvankam la pundaŭroj estu reduktitaj, kaj tiuj ne devos ĝui politikan elekteblon. Ĉi tio ne nur pro la internaciaj devontiĝoj de Kolombio sed ankaŭ pro la elokventaj ekzemploj el la historio kiuj montras ke senpuniteco, aŭ manko de mallibero, estas malbona etalono kiu generas novajn violentaĵojn. Kaj ion pli: la grupo FARK rifuzis multajn ŝancojn ofertitajn far malsamaj sindonaj Registaroj, ŝancojn kiujn la grupo profitis por rearmiĝi; eĉ Prezidento Belisario Betancur pardonis ilin, membroj kiel Ivan Marquez kaj Braulio Herrera estis en la Nacia Kongreso kaj revenis al terorismo.
La nasko de nova violento, pro manko de malliberejo por la ĉefoj, neas al viktimoj la ĉefan riparon kiu estas la rajto al ne-ripeto de la krima ago.
Pri la viktimoj, ni petas ke oni postulu al la krimuloj la transdonon de la fie akirita mono por ripari tiujn viktimojn. FARK estas konsiderata inter la tri plej riĉaj terorismaj grupoj.
La simpla forlaso aŭ deklaro de ne-uzo de armiloj estas nesufiĉa; Necesas ke ili estu donitaj kaj detruitaj, ne estus libera la civitanara esprimo se la civitanoj uzas ajnan rimedon de ratifo dum ekzistas armitaj teroristoj.
Ni pensas, ke la perforta terorisma implikiĝo por instigi al invado de terenoj en Kaŭko, la kresko de kultivaĵoj por drogo en Katatumbo, la teritoria kontrolo sur areoj, la minaco al la partio Demokrata Centro, kiel okazis kun la kandidatecon de D-ro Óscar Iván Zuluaga, la murdo kaj la mona truddevigo, pravigas ke la unuflanka batalhalto anoncita far la teroristoj estas mokado aŭ pruvo ke unu afero estas kio okazas en la Havano kaj alia la sendependeco de tiuj kiuj faras krimojn en Kolombio.
Zorgigas nin la limoj al demokratio kaj al la privata ekonomia iniciato kiu emerĝas: el la tekstoj de Havano, el terorismaj agoj kiujn la Registaro akceptas, kaj el la ekonomiaj politikoj kiuj komencas montri siajn perversajn rezultojn. La agrikultura entreprenado estas timigita, pluraj industrioj ekinklinas instaliĝi eksterlande, ne ekzistas politiko por entreprenigo, al la forlasita kamparano estas ofertitaj rezervaj areoj kiuj montriĝis kiel feŭdoj de la teroristoj. Mallonge: la ekonomio revenas al malriĉaj kondutoj kun ĝiaj malutilaj efikoj sur la sociaj politikoj. Kaj se ĉi tio okazas ĉe registaro kiu promesis la malon, kion atendi ĉe unu de transiro kiun oni anoncas por alveni al alia kun decida partopreno kaj influon de teroristoj?
Nin konfuzas tio, ke la registaro dum sia kampanjo diris ke estis mensogo ke ĝi legalizos la drogkomercon kaj nun proponas ke tiu krimo, financanto de terorismo, kiel ankaŭ la kidnapo, la rekrutigo de infanoj kaj aliaj deliktoj, estu igataj politikaj krimoj por certigi la senpunecon de ties krimintoj.
Nin konfuzas tio, ke la registaro dum la kampanj diris ke estis mensogo ke ĝi negocis ambaŭflankan batalhalton kaj nun formaligas la paralizon de la Aera Forto, kvankam tiu estas la plej efika ilo kontraŭ terorismo.
Nin konfuzas tio, ke dum la kampanjo la registaro diris ke estis mensogo ke ĝi akceptos senpunecon, kaj nun ne nur volas konkretigi tion difinante abomenindajn krimojn kvazaŭ politikaj krimoj, sed eĉ petis al la Registaro de Hispanio, kiu malliberigis la terorisman grupon ETA, propeti ĉe la Internacia Puna Kortumo eksterregulan permeson por la Registaro de Kolombio cele ne malliberigi la narkotaĵoŝakrantajn teroristojn.
Nin konfuzas tio, ke la registaro unu tagon neas siajn klopodojn en Usono por eligi el malliberejo narkotaĵoŝakrantan teroriston kiu uzis privilegiitan financan informon por kidnapi civitanojn de la departemento Cezaro, kaj poste, por prepari la sciigon, konfesas tion kun la subtileco propra de sendolora trompo.
Nin konfuzas tio, ke la Registaro akceptas la malnovan tezon de dramaturgo laŭ kiu ĉiuj civitanoj "devas esti igitaj malbonaj por ke la vere malbonaj povas esti pardonitaj".
Ni devas averti ke tiuj leĝoj, uzitaj en aliaj landoj por pardoni ĉiujn, inkluzive la ne kulpajn, kun la sola intereso doni senpunecon al krimuloj, pruvis ilian senefikecon tiulande kaj internacie: En unu lando rezultis la militistoj en malliberejo kaj la gerilistoj en la registaro, en alia mankis unu voĉdono por abrogi la regulon, en alia oni nuligis la verdikton kiu absolvis la masakron kaj kiu utilis por sigeli politikajn interkonsentojn.
Ni devas memori ke nia demokratio havas la virton pliboniĝi kaj etendiĝi sen bezono de pakto kun teroristoj. Estis la terorisma agado la precipa kaŭzo de bremso por ekonomiaj kaj sociaj procezoj de konstruo de prospero kaj egaleco.
Ni devas esprimi nian angoron pro la regreso de la lando, kion la registaro sukcesis preteratentigi per koncentrigo de la atento en la fikcio, ke ĉio estos solvita en la "post-konflikto".
Afliktas nin la fakto: esti en la devo pensi ke estis pli kohera la terorismo en sia vidado, katastrofa por la lando, ol la Registaro en sia devo protekti demokration kaj privatan ekonomian iniciaton.
S-ro Prokuroro: komprenu ke terorismo estas pli forta hodiaŭ ol kvar jaroj antaŭe kiam ĝi estis en procezo de malmuntado, ni komprenas ke hodiaŭ estas pli malfacile postuli tion kion devus esti postulita ĉe la komenco de la intertraktado. Ni sugestas ke estas pli bone plidaŭrigi la konversaciojn, laŭnecese, por eviti subskribi interkonsenton damaĝan al nia demokratio. Tamen la pacienco en dialogo devas esti kompletigita per la urĝa garantio ĉesigi la perforton; tial ni insistas ke la unuflanka ĉeso de krimaj agadoj de la teroristoj, estu kontrolebla, por kio necesas koncentriĝon de la teroristoj sur unu loko. Ni ne kontraŭas ke la superrigardo en tiu geografia situo estu zorgita de internaciaj institucioj. Dum ili estas tie koncentrataj kaj kontrolataj, ili povas konservi siajn armilojn kies fina transdono estus ĉe la subskribo de la interkonsento. Oni povus konsideri, ke la tempo de situo en la koncentrejo estu kvantigita por dedukto el la tempo en malliberejo.
La Komisiono de Studo de la partio Demokrata Centro, anoncita en la unua paragrafo de ĉi tiu letero, kune kun aliaj kolegoj kaj mi mem, elmontros niajn maltrankvilojn al vi kiel reprezentanto de la popolo en la Publika Ministerio, al la civitanaro dum nia ĉiutaga dialogo, al Kofi Annan, al la Unuiĝintaj Nacioj, kaj al la internacia komunumo. Ni ankaŭ metos ĉi tiujn skribaĵojn por kono de la eks-Prezidanto Andrés Pastrana, de la D-roj Marta Lucía Ramírez, Álvaro Leyva kaj Antonio Navarro.
Mi signaturas, S-ro Prokuroro, kun la plej granda respekto,
Álvaro Uribe Vélez
Rionegro, Antjokio, marto 2015

Etiquetas: , , , , , ,

2015-03-02

La kubutoj de Obama en la kolombian porpacan interparolon

La jena artikolo estas verkita de S-ino Mary Anastasia O´Grady (en la bildo), pri la tiel nomata "pacprocezo" puŝata de la nuna kolombia prezidento, Juan Manuel Santos. Mi decidis traduki la artikolon el la angla lingvo en Esperanton, por helpi ke kelkaj eksterlandanoj komprenu la realon, anstataŭ la bildon ŝajnigita far la kolombia registaro, ke "ĉio iras bone kun la pacprocezo".

La anglalingvan originalon, publikigita la 1-an de Marto de 2015, vi trovas en "The Wall Street Journal":

Obama Elbows Into the Colombia Peace Talks
Meddling in the FARC negotiations advances his Cuba policy; the rest is collateral damage.



Enmiksiĝi en la intertraktado kun FARK puŝas antaŭen lian politikon pri Kubo; la cetero estas flankaj damaĝoj.

Ekzistis tempo kiam Usono povintus uzi sian superpotencan rolon por subfosi la despotismon kiu establiĝis en Venezuelo. Ke tiuj tagoj estas jam delonge foririntaj estas punkto kiu valoras rimarkigi dum la registaro de Obama sendas specialan komisiiton por aliĝi al la kolombiaj porpacaj diskutoj kun la terorisma grupo FARK.

La ŝtatsekretario John Kerry anoncis la nomumon de Bernard Aronson la 20-an de februaro en mallonga parolado spicita kun laŭdo kaj banalaĵoj por la kolombia demokratio, kvazaŭ konservi ĝin estus alta prioritato por la registaro de Obama. Estas dezirinde ke tio estus vero.

La plej alta prioritato de prezidento Obama en la regiono estas la normaligo de rilatoj kun la kuba milita diktatoreco. Raúl Castro diras ke tio ne povas okazi se Kubo ne estas forigita el la listo de ŝtataj sponsoroj de terorismo, eĉ kvankam la reĝimo subtenas la grupon FARK kaj donas al membroj de tiu ribelema armeo sekuran rifuĝejon.

Do, la sola vojo por solvi la problemon estas ŝanĝi la difinon de la FARK per paciga interkonsento kiun la kolombia popolo aprobu. La Usona implikiĝo celas pliigi la probablon de ke tio okazu.

Kolombianoj, gardu vin. Usono estas volanta meti sian stampon sur ajnan pacakordon, kiom ajn politikan aŭ ekonomian potencon ĝi cedas al la FARK. Tamen, post ĝi estos farita, la kolombianoj estos lasitaj je ilia propra sorto. Se la aferoj iras malbone, neniu eltiros iliajn civilajn liberecojn el la fajro. Sufiĉas demandi la venezuelanojn.

Post preskaŭ 3½ jaroj da "intertraktado" kun la kolombia registaro, la FARK restas necedema. Pasintsemajne, intertraktanto de FARK, la alinomita Iván Márquez, diris "la livero de niaj armiloj estas ekster postulo" kaj ke por lia flankanaro "estos nula tempo en malliberejo."

La respondo de la kolombia prezidento Juan Manuel Santos dum la intertraktado estis proponi pliajn cedojn. En decembro li proponis degradi la vastan narkotaĵ-ŝakradon de FARK el krimo ĝis politika delikto, kia povus meriti nenian punon. Li parolis pri igi ilin fari "komunuman servon" anstataŭ mallibereja tempo pro iliaj multaj kruelaĵoj. Iuj kongresistoj petis doni al la FARK, neelektite, benkojn en la Kongreso.

La kolombianoj ne estas inklinaj aprobi tian neekvilibran interkonsenton. Ne temas pri ke ili ne volas pardoni, kiel la subtenantoj de la prezidento argumentas. La plej granda maltrankviligo estas ke la FARK uzos sian nelican riĉecon kaj politikan influon por plue subfosi la kolombian Laŭleĝan Ŝtaton kaj ĝiajn malfortikajn respublikajn instituciojn.

S-ro Santos devas trankviligi tiujn timojn se li esperas gajni aprobon de la version laŭ FARK de paco. Tio estas la kialo por ke li venigis plifortigojn el Vaŝingtono, kvazaŭ Usono estus agante kiel garantianto de la kolombia demokratio.

Tio estas danĝera kaptilo por la kolombianoj.

Najbare, la venezuela milita diktatoreco deklaris ke nun estas lice ke polico pafu manifestaciantojn en la stratoj. La tribunaloj estas enfermante politikajn malamikojn kaj la ekonomio, ŝtate regita, estas en ruinoj. Tamen, estas grave rememori ke la absoluta povo ne estis prenita per sanga revolucio nek deplojante tankojn en Karakaso. La sendependaj amaskomunikiloj ne estis detruitaj per unu bato kaj kelkaj militistoj ne estis eksigitaj en unu fojo.

Hugo Chávez gajnis elekton en decembro 1998 kaj poste laŭgrade kaj metode malmuntis la instituciojn —en la civila socio kaj en la registaro— kiujn obstaklis la vojon al sia plena kontrolo. Abundajn enspezojn de petrolo en la unua jardeko de la 21-a jarcento faciligis aĉeti multon de la venezuela elektantaro, ambaŭ riĉaj kaj malriĉaj.

La strategio de ronĝi el interne estis uzita far eksaj teroristoj ĉie en la regiono, de Argentino al Nikaragvo kaj Salvadoro. Ĝiaj profiloj estis stampitaj en Kubo.

En kolumno pri Ameriko en The Wall Street Journal de januaro de 2007 mi rimarkigis ke la bolivia prezidento Evo Morales, kiu uzis perforton por atingi povon, fanfaronis pri konsilo donita al li far Fidel Castro pri kiamaniere forigi la opozicion. S-ro Morales diris ke Castro konsilis lin "ne enscenigi armitan insurekcion", sed "fari transformojn, demokratiajn revoluciojn, kion Chávez faras".

Doni al la FARK —kiu verŝajne ne rezignos la itinerojn de la kolombia kokaino, sendepende de kion siaj intertraktantoj diras— politikan kaj ekonomian povon estigos similan rezulton. La lando eble eltrovos ke siaj institucioj estas sufiĉe fortaj por repuŝi rego-prenadon el ene. Tamen, konita la spertado en la regiono pri landoj kiuj koncedis amnestion al teroristoj, ekzistas enorma risko. Ne povas esti pro hazardo ke en Peruo, kie la ĉefoj de "Luma Vojo" [hispane: "Sendero Luminoso"] estis malliberigitaj, la demokratio ĝis nun rezistis la balaadon de chavismo.

En regiono kie la maldekstrularo kutime postulas ke Usono restu ekster la aferoj, estas logike odori ian raton en la akcepto de la usona sendito al la intertraktado en Havano. La registaro de Obama travadas en la kolombiaj porpacaj diskutoj nome de Kubo. Ĉiuj malbonaĵoj de la agado apartenos al la kolombia popolo.

Etiquetas: , , , ,

2015-02-23

Kolombiaj teroristoj volas amnestion pro militkrimoj

La jena artikolo estas verkita de S-ino Mary O´Grady (en la bildo), pri la tiel nomata "pacprocezo" puŝata de la nuna kolombia prezidento, Juan Manuel Santos. Mi decidis traduki la artikolon el la hispana lingvo en Esperanton, por helpi ke kelkaj eksterlandanoj komprenu la realon, anstataŭ la bildon ŝajnigita far la kolombia registaro, ke "ĉio iras bone kun la pacprocezo". Al la originala artikolo mi aldonis kelkloke ligilojn koncernajn al io menciita far la aŭtorino.

La hispanlingvan originalon, publikigita la 22-an de Februaro de 2015, vi trovas en "The Wall Street Journal":

Los terroristas de Colombia quieren amnistía por crímenes de guerra

La artikolo ankaŭ estis publikigita en angla lingvo:

Colombian Terrorists Want Amnesty for War Crimes

La FARK efektivigas kampanjon de malprestiĝo kontraŭ la ŝtataj Armitaj Fortoj de la lando por kredigi falsan rakonton de morala egaleco.

En intervjuo kun kolombia ĵurnalo El Tiempo komence de ĉi tiu februaro, S-ro José Leonidas Bustos Martínez, la nova prezidanto de la Supera Jura Kortumo diris ke "neniu jura institucio povas esti trudkitelo" kiu malhelpas la konstruon de paco, kaj kun ĝi, ian "pli inkluzivan egalisman socion". Se tia aserto ŝajnas veni el advokato kiu ne kredas je la Laŭleĝa Ŝtato, ekzistas bonaj kialoj.

Dum preskaŭ tri jaroj kaj duono, la registaro de prezidento Juan Manŭel Santos intertraktadas kun FARK kun la ideo fini la perforton de ribeluloj. Tamen la gerilgrupo rifuzas pagi en malliberejo pro siaj terorismaj agadoj. De la vidpunkto de S-ro Bustos, nei Justecon al la viktimoj de FARK kaj oferti minimumajn kvazaŭpunojn al la ribeluloj (kiel komunumaj servoj anstataŭ malliberejo) pro iliaj militkrimoj, solvas la problemon.

La deziro de S-ro Bustos trankviligi la grupon FARK estas indiko de la dekadenco de demokratio en Kolombio. Alia estas la parado de profesiaj falsaj atestantoj ĉe tribunaloj.

La gerilistoj asertas ke ili ne forlasos siajn armilojn, nek ili pagos en malliberejo pro murdi kaj kripligi civilulojn, nek ili rezignos grandajn areojn da tero kaj aliajn riĉaĵojn kontraŭleĝe amasigitan per ŝakrado de narkotaĵoj, kidnapoj kaj eldevigoj. Laŭ Unuiĝintaj Nacioj, la rekrutigo de infanoj estas militkrimo. FARK estas rimarkeblaj pro tiu praktikado, sed ili diras ke ia puno pro tio ne estas akordebla.

Prezidento Santos promesis submeti la finan interkonsenton al referendumo, tamen estas malfacile ke interkonsento en kiu FARK ne respondecu antaŭ la leĝo estos aprobata. La gerila perforto pagigis centojn de miloj da civilulaj vivoj kaj kripligis dekojn de miloj pli. Enketoj sugestas ke la gerilistaro havas indicon de populara aprobo de 3%, se tiom.

Sed FARK kaj iliaj subtenantoj esperas plibonigi la eblojn de venko en evetuala nacia voĉdono montrante ke la ŝtataj Armitaj Fortoj de Kolombio estas tiel kulpaj de militkrimoj kiel ili mem. Sekve, estus juste peti amnestio por ambaŭ.

Neniu dubas ke la kolombiaj militistoj, kiel la plejmulto el la armeoj, havis sian parton da riproĉendaj membroj. Ekzemplo estis la revelacio en la jaro 2008 ke kelkaj soldatoj prenis 22 junajn dupojn al kampara areo sur la periferio de Bogoto kaj mortigis ilin por atingi gratifikojn pro batalo. Tiu sciigo skuis la kolombianojn, kaj poste aliaj similaj epizodoj de "falsaj pozitivaĵoj" eliris al la publiko.

Tamen, estas grandega salto iri el tiuj kazoj al akuzoj raportitaj nun la gazetaro pri super 3,000 tiaj murdoj. La malamikoj de la kolombiaj Armitaj Fortoj anksie estas cirkuligante ŝveligitajn ciferojn kaj uzante ilin kvazaŭ pruvo ke la Armeo estas infestita de mortigistoj. Se tio estus vero, ĝi signifus institucian katastrofon de epopeaj proporcioj, kiu samtempe estis kaŝita sekrete. Tio estus granda konspiro.

La komuna saĝo postulas ĝustan dozon de skeptikismo, speciale ĉar estus de intereso al la gerilistoj prezenti al la prokuroro iliajn batalantojn faligitajn kvazaŭ civilaj viktimoj. Ne estus malfacile trovi iun "atestanton".

Kiam Luis Gustavo Moreno Rivera, kolombia kriminala advokato, publikigis en 2014 libron titolitan El Falso Testimonio (= La falsa atesto) li priskribis tribunalan sistemon infestita de "metia industrio" de profesiaj mensogistoj. Pasintsemajne, la kolombia ĵurnalisto Juan Gossaín, pritraktis la temon en kolumno en la ĵurnalo El Tiempo, titolita: La kartelo de la falsaj atestantoj: vojaĝo en la internaĵojn de la diablo, en kiu li reliefigis la libron de S-ro Moreno. Gossaín skribis kiamaniere Moreno spuris la fenomenon ĝis la malmobiliziĝo de paramilitistoj unu jardekon antaŭe. Kiam ili eniris en malliberejojn, al ili oni ofertis ekonomiajn kaj jurajn profitojn se ili konsentus fariĝi informantoj.

"La situacio estas tiel grava ke en ĉi tiu tempo ekzistas pli ol tri mil jurprocesoj pro malveraj atestoj" Gossaín skribis. "Kaj tia lavango ne haltis", li aldonis. Profesiaj atestantoj estas uzataj en multnombraj juĝoj spite ke estis pruvite ke ili mensogis.

Ekde 2001 mi raportadas pri la "jura milito" de la ribeluloj kontraŭ armeaj oficiroj, en kio subaĉetitaj aŭ timigitaj atestantoj prezentas akuzojn kontraŭ la Armitaj Fortoj pri malobservoj de homaj rajtoj aŭ ligoj kun paramilitistoj. En la kazoj kiujn mi studis, la soldatoj estis pruvitaj senkulpaj fine sed ne antaŭ ruinigi iliajn karierojn aŭ financojn.

Politikistoj estas ankaŭ vundeblaj. Luis Alfredo Ramos, populara eksa departementestro de Antjiokio, estis serĉanta kandidatigon fare de sia partio por la prezidantaj elektoj de 2014 kaj li havis konsiderindan ŝancon por gajni. Sed en 2013 li estis arestita kaj akuzita pri havi ligojn kun paramilitistoj. Laŭ Gossaín, la Supera Kortumo ordigis lian areston bazite sur la "atesto de viro kiu havas 12 malsamajn alinomojn, kaj estis fuĝanto el la Justico." Mia propra raporto indikas ke tri el la "atestantoj" en la kazo de S-ro Ramos estas plenumante kondamnojn de almenaŭ 10 jaroj. S-ro Ramos, kies advokato estas Luis Gustavo Moreno, restas en malliberejo.

Eble la malprestiĝiga kampanjo kontraŭ la kolombiaj militistoj helpos igi la publikon akcepti amnestion por FARK. Tamen Juan Manuel Santos kaj la ĉefa tribunalano de la lando devus memori ke tie kie ne ekzistas justeco, ne ekzistas paco.

Etiquetas: , , , , , ,

2015-02-22

Humuro por dimanĉo 2015.02.22

Spritaĵo prenita el "Reader's Digest", decembro 2013, 14-a paĝo.

Etiquetas: , ,

2015-02-17

Sindromo de la kuirita ranino aŭ procezo de kolektiva anestezo

Pro tio, ke mi plene konsentas kaj samopinias kun la jena artikolo de la kolombia politika analizisto Javier Loaiza (en la bildo), rilate la trompan kaj mensogoplenan tiel nomata "pacprocezo" puŝata de la nuna kolombia prezidento, Juan Manuel Santos, mi decidis traduki la artikolon el la hispana lingvo en Esperanton, por helpi ke kelkaj eksterlandanoj komprenu la realon, anstataŭ la bildon ŝajnigita far la kolombia registaro, ke "ĉio iras bone kun la pacprocezo".

La hispanlingvan originalon, publikigita la 17-an de Februaro de 2015, vi trovas en:
http://javierloaiza.nuevapolitica.net/noticias/1-latest-news/156-santos.html

Mi metis inter kvadrataj krampoj [ ] klarigojn por plifaciligi al eksterlandanoj la komprenon.

Iom post iom ili kuiras nin, ili portas nin al neatendita aferstato per tiu tuta Santos-isma procezo de intertrakto en Havano.

Olivier Clerc, skribis en la jaro 2005 libron titolitan "La ranino kiu ne sciis ke oni kuiris ŝin ... kaj alia vivo-lecionoj" kiu priskribas kion la registaro kaj la amaskomunikiloj estas farante al ni.

Imagu kaserolon plenan de akvo, en kiu trankvile naĝas ranino.

La kaserolon oni hejtas tepide. Post kelka tempo la akvo estas varmeta. Ĉi tion la ranino sentas agrable, kaj tial ŝi daŭre naĝas. La temperaturo komencas supreniri. Nun la akvo estas varma. Iom pli ol kiom kutime plaĉas al la ranino. Tamen ŝi ne havas zorgojn malgraŭ ke la varmo iom lacigas kaj dormemigas ŝin.

Nun la akvo estas vere varmega. Al la ranino tio komencas ŝajni malagrable. La malavantaĝo estas ke ŝi sentas sin sen forto, do ŝi estas limigita al tolero, ŝi faras nenion alian.

Tiel, la akva temperaturo daŭre leviĝas malrapide, neniam en akcelita maniero, tiel ke preskaŭ ne percepteblas ŝanĝo ĝis la tempo kiam la ranino fine estas kuirita, kaj ŝi mortas sen esti iam konscia ke ŝi estis en danĝero kaj sen fari eĉ la plej etan penon por eliri eksteren de la kaserolo.

Se oni estus metinta la raninon abrupte en kuirvazon kun la akvo je 50 gradoj, ŝi estus savinta sin per energia salto.

Ni ŝajnas raninoj enmetitaj en la kaserolo nomita Kolombio, en kiu ni estas kuirataj malrapide kaj nepercepteble, en kiu ĉiu kiu kuraĝas atentigi pri eraroj en la tiel nomata "pacprocezo" estas nomita malamiko de la paco, amiko de la milito.

Juan Manuel Santos unue igis la kolombianojn elekti lin ĵurante eterna amon al Álvaro Uribe Vélez. Tuj post sia enoficiĝo, li difinis la antaŭe malamitan Hugo Chávez kiel sia "nova pli bona amiko".

Post serio de sociaj protestoj en Kolombio, pri kiuj li deklaris per amaskomunikiloj ke "tiu striko ne ekzistas", kaj post sciigo per la venezuela kanalo Telesur, li hastis por agnoski ke jam dum pli ol unu jaro li estis farante intertraktojn kun la gvidantoj de FARK por komenci pacprocezon.

Li avertis, ke ĉio estis por la paco de Kolombio, por fini la violenton de pli ol kvindek jaroj, kaj ke en monatoj oni estos subskribinta pac-akordon, bona intenco, sendube.

Tagoj pasis kaj estis anoncitaj "gravegajn interkonsentojn" en temoj pri la kamparo kaj io pli. Ne restis klare kio estis la grandaj konkludoj pri politika partopreno, krom ke oni donus kelkajn areojn al la FARK por ke ili iĝu privilegie elektataj, kaj pri la tria temo, tiu de la fino de la konflikto, nenio, nek livero de iliaj armiloj, nek ĉeso de rekrutigo de neplenaĝuloj, nek senminigado; nek pri la kvara temo: forlaso de la narkotaĵa negoco ...

Tamen, la registaro daŭre insistis ke la subskribo estis ĝuste aliflanke de la stratangulo, kiel sofismo kiu ĉiufoje ŝajnas pli malproksimiĝi ol apudiĝi. Ĉio sub la postulo, ke "nenio estas akordita ĝis kiam ĉio estas akordita", kio povas signifi ke malgraŭ ke ili akordus pri 99% aŭ pli el la interkonsentita temaro, ajna tago ili povus diri ke io ne plaĉis al ili, kaj tiam ili forirus el la tablo, kaj fino.

La konversacioj inter registaraj intertraktantoj kaj la kapoj de la narkotarĵnegoca gerilanaro jam daŭras pli ol tri jarojn en kvin-stela hotelo en Havano (neniu diris al ni kiuj pagas la fakturon, tamen ni supozas ke ĝi estas pagata el tio nomata "la ŝtata trezorejo", alidire: el la mono de la impostpagantoj).

Kaj kompreneble, se tio estas la prezo pagenda cele ke ili ĉesu mortigi, kidnapi, ĉantaĝi kun atencoj, rekrutigi infanojn, ataki lernejojn kaj hospitalojn; kaj ke ili senminigu, liveru siajn armilojn, ĉesu la deliktojn de narkotaĵ-ŝakrado, de kontraŭleĝaj minejoj kaj de mon-eldevigo; tiu estus certe malalta prezo kiu adicius al tiu jam pagita far la kolombianoj dum pli ol duona jarcento de sistema perforto kontraŭ civitanoj kaj milionoj da viktimoj.

Preskaŭ ne ekzistas familio en la lando kiu ne jam havis proksimulon kidnapitan, mortigitan, ĉantaĝitan, kaj spite tion FARK daŭre asertas kun aroganteco ke ili ne estas viktimigantoj sed viktimoj, ke la Ŝtato estas la malbona kaj ili la bonaj, kaj ke ili ne ŝakras kokainon, inter aliaj asertoj. Eble por kelkaj la komenca motivo batali kontraŭ ekskluzivema kaj subpremanta Ŝtato en sia tempo restas la pravigo por persisti hodiaŭ en sia negoco kaj sia modus vivendi.

Nu, tiam, la registaro akuzas, insultas kaj senkreditigas la kritikantojn kiuj komencis reagi ĉar oni ne konis detalojn de la diskutoj. Kaj la registaro eĉ kontribuas por ke iuj ĵurnalistoj, malkomfortaj por la registaro, estu forigitaj el amaskomunikiloj kaj esprimkanaloj. Guton post guto oni anestezas nin.

Pro la manko de rezultoj kaj la nekredindeco ĉe la civitanoj pri la ebleco de pozitiva rezulto de la intertraktado —kaj la esprimoj de iuj prokuroroj kaj eks-prokuroroj de la Internacia Kriminala Tribunalo signifante ke ne povos ekzisti senpuneco kaze de abomenindaj krimoj kaj krimoj kontraŭ la homaro—, la prezidenta populareco faladis tiel ke dum pli ol la unuaj ok monatoj de 2014 estis solidigita, laŭ ĉiuj opinisondoj, la intenco ne voĉdoni por reelekto, kiu atingis proksimume 60%.

Despere, operacio estis muntita por kontraŭstari la negativan bildon de la registaro. Aperis "komputil-entrudulo" kiu laŭ spertuloj pri komputiko ne estas tia, kiu, supozite, nome de la opozicia porprezidenta kampanjo "kaŝkaptis" telefonajn konversaciojn de intertraktantoj kaj atencis kontraŭ la t.n. pacprocezo. Eĉ tiel, la prezidento en sia klopodo por akiri reelekton apenaŭ atingis 25% el la voĉdonoj en la unua balotado.

Tiam ekis katastrofo. Polusigi la publikan opiniantaron, minaci por jure procesi la kandidaton kaj aliajn membrojn de la opozicia kampanjo, bombasto tra amaskomunikiloj por puŝi la kolombianojn al dezirpensado pri ia paco ĉiufoje pli neatingebla, montri la politikan kontraŭulon kvazaŭ la malbona, malbela, militema kaj marioneto de Álvaro Uribe. Kaj subtenante ĉion per la tuta "marmelado" [mono] el la fipolitika korupto, kaj en tri semajnoj la registaro sukcesis tordi la aferon por gajni per iomete pli ol 50%.

Post tio, la akvo en la kaserolo varmiĝas pli kaj pli. La Ĝenerala Prokuroro aperema en amaskomunikiloj —prokuroro kiu nur reagas ĉe famigitaj kazoj kaj kiu aplikas ion kion raportistino nomis la "Radia Kriminala Sistemo" [vortludo anstataŭ "Akuza Kriminala Sistemo"]—, surprizas nin ĉiusemajne kun novaj "perloj" kiuj ŝajnas parton de la procezo por moligi la publikan opinion por ke ĉi lasta fine akceptu ke kio ajn estas kuirata, estas kuirata kaj punkto.

Tiam komencas aperi, unu post alia, la pecoj de ĉi tiu stufaĵo el oferoj far la registaro sen konkretaj respondoj el la alia flanko, krom iu dubinda militpaŭzo kiun ili proponas interŝanĝe de ke la ŝtataj Armitaj Fortoj ne plu persekutu ilin. Kaj la registaro eliras por festi, ni ne scias ĉu naive aŭ cinike.

Ke la ŝakrado de narkotaĵoj estu deklarata delikto konektita kun la insurekcio, ke la kompromiso fari referendumon pri la akordoj kuj estos atingitaj ne estas deviga sed akto de elasteco kaj donacemo flanke de la reganto, ke la Justeco ne povas enmetiĝi en la pacprocezo, —kiel eĉ asertas la prezidanto de la Kortumo—.

Nun la akvo estas preskaŭ bolanta. Tiam el Havano ili surprizas nin per la malavara donaco, ke ili ne plu rekrutigos infanojn, sed nur pli aĝaj ol 17 jaroj. Kaj kompreneble, ke ili ne liveros siajn armilojn, ke ili ne estas teroristoj, ke ili ne estas viktimigantoj sed viktimoj, ke ili timas ke oni mortigu ilin same kiel la ĉefojn de la UP [politika partio de aliaj eksgerilanoj].

Kaj tiam la eks-prezidento César Gaviria ekaperas proponante ian specon de pardono kaj forgeso por ĉiuj, inkluzive koruptulojn kaj sponsorojn de ĉiaj peltoj.

Nekredeble ke oni volas enmeti ĉiujn en la saman sakon. Speciale militistojn kiuj laŭ tio kion klarigis al mi hieraŭ du emeritaj generaloj, ekzistas ĉirkaŭ du mil membroj de la Armitaj Fortoj sub juraj procesoj, kiuj ne petas amnestion sed justecon kaj postulas militistan foruon por juĝi ilin pro siaj agoj, dum el la alia flanko, inter gerilanoj kaj sponsoroj povus, laŭ taksoj, superi 30 milojn.

Ĉio ŝajnas okazi pro ia obsedo de la prezidento, laŭdire por kandidatigon al la Nobel Pacpremio aŭ la Ĝenerala Sekretarieco de Unuiĝintaj Nacioj, kiu verŝajne apartenos al iu latinamerikano en 2016, kio iel klarigus liajn kapricojn kaj ridetojn kun kelkaj despotoj kaj popolismaj regantoj de la najbaraĵo.

Se li estus elektata por UN, ni liberiĝos de ĉi tiu narcisisma tromp-ludisto kiu enmetis nin en necertan kaj danĝeran ludon, al kio aldoniĝas la ekonomian krizon kiu jam ekmontriĝas. Kaj li lasus nin en manojn de sia kun-prezidento la neeltenebla "faraono" Germán Vargas Lleras.

Ni estus plene kuiritaj.

Etiquetas: , , , ,

6.2914-75.5361