Naskotago de Wolfgang Paŭli: 25a de Aprilo

La pasintan dimanĉon mi skribis rememorante la fizikiston Max Planck, patro (aŭ unu el la patroj) de kvantuma mekaniko. Nu, dum Planck prilaboris, fine de la jaro 1900, novan leĝon por priskribi elektromagnetan radiadon, en Vieno estis bebo, naskita la 25^an de Aprilo samjara, fariĝonta granda fizikisto: Wolfgang Ernst Friedrich PAŬLI. Baldaŭ en sia junaĝo Wolfgang Paŭli montris elstaran kapablon por matematiko kaj fiziko, tiel ke kiam li estis nur 19-jaraĝa publikigis tri artikolojn pri la Relativeco. Du jarojn poste, por germana enciklopedio de matematika scienco, li skribis samteman longan ĉapitron kiun Einstein mem laŭdis. Tiu ĉapitro estis poste publikigita kiel aparta libro kaj tradukita almenaŭ al la angla lingvo.
El inter multaj kontribuoj de Paŭli en fiziko, eble la du plej gravaj estas: La regulo, nomata nun "Ekskludo-Principo de Paŭli", pri la konduto de partikloj, kaj la teoria postulato -en 1931- ke devas ekzisti nova elemeta partiklo kiun oni trovis eksperimente nur 25 jarojn poste! kaj kiun Enrico FERMI baptis "neŭtrino".
La "Ekskludo-Principo", unue esprimita kiam li estis 24-jaraĝa, diras ekzemple -mi iom simpligas- ke ĉiu orbitalo en atomo (tiutempe oni supizis ke elektronoj estis en "orbitoj" similaj al astronomiaj orbitoj) ne povas enhavi pli ol du elektronoj.
En la nuntempa fiziko, neŭtrinoj estas priesplorataj kun gradega intereso ĉar ili verŝajne estas decidaj por kompreni, ekzemple, kial la universo estas farita el materio anstataŭ el antimaterio?.